Gemilerde Yapılan Raspa (Kumlama), Boya ve Bakım İşlemleri
Gemiler üretimlerinde kullanılan malzemelerden kaynaklı uzun süreli kullanıma, çalıştığı koşullara bağlı olarak zaman içerisinde aşınmaya, deforme olmaya ve paslanmaya oldukça müsaittir. Bu sebeple periyodik olarak bakımlarının ve yenileme işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Bu aşınmalar sonrasında sadece boyama işlemi tek başına yeterli olmayacağı için geminin dış yüzeyinin ve ekipmanlarının boyama öncesi onarım, raspa ve kumlama gibi işlemlerden geçmesi gerekmektedir.
Gemi raspa nedir?
Raspa, bilinen diğer adı ile kumlama işlemi en temel tanımı ile onarılması ve temizlenmesi istenen metallere basınçlı bir şekilde kum taneciklerinin püskürtülmesi işlemidir. Bu işlem sırasında kum, basınca dayanıklı bir kazan içerisine doldurulur ve basınçlı havayla beraber bir hortumdan yüzeye püskürtülür. Kumlama çalışması sayesinde geminin yüzeyi kirden, tozdan ve yağdan arındırılmış olur. Bu işlem geminin yüzeyini hava teması ile engellemek için yapılacak boyadan önce uygulanır.
Raspa işlemi gemiler için neden gereklidir?
Gemi üretiminde kullanılan metal malzemeler kullanım koşullarına bağlı olarak zamanla aşınır ve paslanır. Bu süreçte gerçekleştirilmesi gereken bakımlar arasında raspa işlemi önemli bir yer tutmaktadır. Gemiye koruyucu boya uygulamadan önce kumlama yapılması gemi yüzeyindeki pas ve korozyonu kaldırarak boyanın koruyuculuğunu ve böylelikle metal yüzeylerin de kullanım ömrünü uzatır. Gemilerde ve teknelerde yapılan yüzey kaplamaları her ne kadar çok pahalı ya da son teknoloji ile yapılıyor olsa da, yüzey hazırlığı doğru şekilde yapılmadığı sürece sonuç başarısız olacaktır. Bu sebeple raspa yani kumlama hem gemilerin hem de teknelerin bakımında oldukça önemli bir yere sahiptir
Raspa işlemi sırasında kullanılan malzemeler nelerdir?
Raspa işlemi sırasında kullanılacak makinaya ve kumlanacak yüzeyin malzemesine göre kullanılacak malzemeler değişiklik gösterir. Örneğin, gemi kumlama ve tekne kumlama yüzeylerinde farklılıklar olması sebebiyle birbirinden farklı sarf malzemeler kullanılır. Çelik tekneler için çelik grit, silis kumu, bazalt kumu gibi malzemeler kullanılırken fiber tekneler için kumlama sodası, organik kabuklar, özgül ağırlığı düşük kumlar tercih edilir.
Kumlama makinelerinde metal, cam veya mineralli aşındırıcı malzemeler kullanılabilir. Paslanmaz çelik bilye, cam kürecik, çelik grid, bazalt silis, organik kabuklar, alüminyum oksit bilya gibi malzemeler kumlama sarf malzemeleri arasında yerini alır. Her bir malzeme en uygun yüzeyler için kullanılmalıdır. Örneğin, hassas yüzeylerde daha hafif bir kumlama yapılması isteniyorsa silis kumu kullanılabilir. Daha zorlu ve sert yüzeylerde ise grid ile kumlama tercih edilmelidir. Grid, kumlama gücü en yüksek olan kum çeşididir. Özellikle büyük ve ağır aşınma olan yüzeylerin kumlanmasında kullanılabilir.
Raspa çeşitleri nelerdir?
● Mekanik Raspa: Bu boyama işlemi sırasında düz yüzeyler önceki boya ve pas kalıntılarından arındırılır. Böylece yüzey bir sonraki adımda uygulanacak koruyucu boya işlemine hazırlanır.
● Kum Raspa: Kumlama olarakta tanımlanan bu yöntem ahşap, plastik, metal yüzeylerde uygulanabilir. Yüzeylerin kir, toz, pas ve yağdan arındırılıp pürüzlü bir görünüme sahip olmasını sağlayan bir yöntemdir. Gemilerde metal yüzeylerde en etkili raspa çeşidi kum raspasıdır. En etkili ve iyi sonuç için yüzeye uygun kum çeşidinin seçilmesi önemlidir. Daha iyi sonuçlar elde edebilmek için kullanılacak malzemelerin, makinelerin ve uygulayıcı ekibin doğru seçilmesi gerekmektedir.
● Su Raspa: Kum raspasına benzer bir uygulama olan su raspasında yüzeye basınçlı olarak su uygulanır. Yüksek basınçlı su jetleri ile su raspalama işlemi gerçekleştirilir. Metal ve ağır paslı yüzeylerde kum raspası kadar etkili olmayan bu yöntem zaman tasarrufu açısından oldukça kullanışlıdır. Raspa işleminin daha hızlı ve pratik bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Bir diğer pozitif etkisi ise, ortamda kum, toz bulunmadığı için çalışan sağlığı açısından da oldukça güvenilirdir.
Raspa uygulama teknikleri nelerdir?
● Sıyırma Raspa: Genellikle geminin yüzeyindeki kiri, yapışan yosunları sıyırarak sökmeye yarayan raspa tekniğidir. Küçük ve orta ölçekli yüzeylerde kullanılan bir tekniktir. Bir spatula yardımı ile gemi üzerindeki kir, yosun, midye ve böcek kalıntıları temizlenir.
● Çekiç Raspa: İki ucu keskin, çekiç şeklindeki çelik bir alet yardımı ile gemi yüzeyindeki eski boyaların, kalın pas tabakalarının sökülmesini sağlayan bir tekniktir.
● Kum Raspa: Geminin geniş ve düz tüm yüzeylerinde uygulanan kir, toz, pas ve yağdan arındırılmasını sağlayan oldukça etkili bir yöntemdir.
● Tel Fırçalar: Yüzeyde kalan kabarmış boyaları, pütürlü pas parçalarını, önceki raspa artıklarını temizlemek için kullanılan bir tekniktir.
● Kimyasal Boya Çıkarıcılar: Özellikle hassas yüzeylerde kullanılan, kimyasallar yardımı ile önceki boya artıklarını temizlemek için kullanılan bir tekniktir.
Raspa yapılırken nelere dikkat etmeliyiz?
● İşlem yapılacak bölgenin temiz olmasına dikkat edilmelidir.
● İşlem sırasında profesyonel bir ekip ve ekipman kullanılmalıdır.
● Uygulanacak yüzeye uygun malzemelerin seçilmesi gerekmektedir.
● Alan büyüklüğüne göre manuel ya da otomatik kumlama işlemi gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
● Yüzey farklılıklarına göre doğru raspa çeşidinin seçilmesi önemlidir.
● Kumlama yaparken nozul, nozul tutucu, maske ve eldiven gibi koruyucu ekipmanların kullanımına dikkat edilmelidir.
Merve Altın ‘ın Yazısı
03.03.2022